زنگ خطر بیخ گوش پسته ایران؛ اسپانیا طلای سبز را جایگزین زیتون می‌کند

گوستاوو آدولفو گالوز که یک مزرعه پسته در نزدیکی تولدو در کاستیا لامانچا در مرکز اسپانیا دارد، می‌گوید: «من قبلاً غلات، زیتون و انگور می‌کاشتم، اما همه آن‌ها را کنار گذاشتم تا پسته بکارم.»

او اضافه کرد: «تولید پسته بسیار سودآورتر و ارزان‌تر است، و این بدان معناست که کشاورزان بسیار بیشتری می‌توانند زنده بمانند.»

خوزه فرانسیسکو کوسیرو لوپز از مؤسسه منطقه‌ای تحقیق و توسعه کشاورزی می‌گوید در سال ۱۹۸۶، دولت منطقه‌ای کاستیا-لامانچا یک پروژه تحقیقاتی به راه انداخت با هدف جستجوی محصولات جایگزینی که کشاورزانش می‌توانستند بکارند.

کوسیرو لوپز می‌گوید: «ما ۱۰ سال بعد را صرف تحقیق در مورد محصولات جایگزین سه یا چهار محصولی کردیم که در اینجا کشت می‌شوند. زمانی که از نظریه به عمل رسیدیم، عملاً همه گزینه‌ها به غیر از پسته را کنار گذاشتیم. پسته تقریباً به شکلی جادویی با آب و هوای کاستیا-لامانچا سازگار است. می‌تواند گرما و سرما را تحمل کند و در خاک فقیر و کم عمق رشد کند.»

او می‌گوید مرحله بعدی آموزش کشاورزان از طریق یک سری دوره‌ها بود. در سال ۲۰۱۳، کوسیرو لوپز کتابی در زمینه کاشت پسته نوشت که در اسپانیا و آمریکای لاتین به پرفروش‌ترین کتاب تبدیل شد. او می‌گوید: «بزرگ‌ترین نقص این است که کشاورزانی که پسته می‌کارند باید حداقل هفت سال قبل از اولین برداشت مناسب خود منتظر بمانند، اگرچه بسیاری آشکارا متقاعد شده‌اند که ارزش صبر کردن را دارد، به‌ویژه که تقاضا همچنان از عرضه پیشی می‌گیرد.

سال گذشته، اسپانیا ۲۸۰۰ تن پسته از ۷۰۰۰۰ هکتار برداشت کرد که تقریباً همه آن در لامانچا بود، اما هنوز هم در بازاری که تحت تسلط کالیفرنیا، ایران و ترکیه است، که حدود ۹۰ درصد از تولید جهانی را تشکیل می‌دهند، تازه وارد است.

پسته می‌تواند در برابر خشکسالی مقاومت کند – یک عامل مهم در لامانچا -، اما در مرحله تشکیل مغز به آب فراوان نیاز دارد. در کالیفرنیا، خشکسالی شدید و محدودیت‌های بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی، محصولات امسال را تهدید می‌کند.

در ایران، کمبود آب در سال گذشته تولید را تا ۳۵ درصد کاهش داد و خشکسالی در اطراف غازی عینتاب در جنوب ترکیه که ۴۲ میلیون درخت پسته دارد، برداشت را تا ۴۰ درصد کاهش داد.

فران فیگوئروآ، بوم‌شناس اربا (انجمن بازیابی جنگل‌های بومی) می‌گوید اگرچه پسته بومی اسپانیا نیست، اما از زمان رومیان در اسپانیا پسته وجود داشته است. او موافق است که پسته برای لامانچا مناسب است.

او می‌گوید: «این محصول آینده است و مثلا نسبت به بادام به آب کمتری نیاز دارد».

در حالی که اسپانیا بازیگر کوچکی است، به جای کمیت، بر روی کیفیت رقابت می‌کند. اکثر مزارع لامانچا ارگانیک هستند که به محصولات آن‌ها ارزش افزوده می‌دهد.

گالوز می‌گوید: «من نمی‌خواهم شوونیست (میهن پرست افراطی) باشم، اما پسته‌های ما بهترین‌های موجود در بازار هستند. نه در ایران و نه در ترکیه محصول به این خوبی نیست. مردم این را می‌فهمند و حاضرند برای آن هزینه کنند.»

پسته بیشتر به عنوان خشکبار مصرف می‌شود، اما به طور گسترده در غذا‌های خاورمیانه و همچنین در تولید کیک، شیرینی، بستنی و لوازم آرایشی کاربرد دارد.

در حالی که مردم به طور پیوسته روستا‌ها را ترک می‌کنند، «اسپانیای خالی شده» به یک موضوع سیاسی تبدیل شده است که توسط حزب راست افراطی «ووکس» مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد. آیا طلای سبز پسته می‌تواند مردم را به زمین هایشان بازگرداند؟

گالوز می‌گوید: «مردم روستای من به شهر رفتند، زیرا نمی‌توانستند به عنوان کشاورز زنده بمانند. اما اکنون می‌بینند که حتی با ۱۰ یا ۱۵ هکتار هم می‌توانید زندگی مناسبی داشته باشید.»

او اضافه کرد: «ما مصمم هستیم تا اطمینان حاصل کنیم که همان اشتباهی را که با انگور مرتکب شدیم تکرار نمی‌کنیم؛ جایی که بازاریابی را به دیگران واگذار کردیم و ما کشاورزان هرگز از مزایای آن بهره‌مند نشدیم. ما می‌خواهیم مطمئن شویم که این کشاورز است که از پسته سود می‌برد.»